احادیث خواندنی درباره صله رحم

«صله» در لغت به معنای احسان و دوستی آمده است و مراد از «رَحِم» خویشاوندان و بستگان است در اصطلاح، صله رحم محبت و سلوک داشتن با خویشان و نزدیکان است.

به گزارش خبرنگارحوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛«صله» در لغت به معنای احسان و دوستی آمده است و مراد از «رَحِم» خویشاوندان و بستگان است در اصطلاح، صله رحم محبت و سلوک داشتن با خویشان و نزدیکان است.

عروة بن یزید از امام صادق علیه السلام  درباره تفسیر آیه «وَ الذینَ یصلونَ ما اَمرَ اللهُ بهِ اَن یوصلَ» پرسید. آن حضرت پاسخ داد:مراد از کسانی که خداوند پیوستن به آنان را فرمان داده، خویشاوندان توست. بنابراین، صله رحم، پیوند با تمام خویشان می باشد، بدیهی است که خویشاوند هر قدر به انسان نزدیک تر باشد. وظیفه او در حفظ پیوند، شدیدتر و لازم تر است.

اسلام تحکیم پیوندهای خویشاوندی واستحکام روابط خانوادگی را به شدت مورد تأکید و توجه قرار داده و صله رحم و رسیدگی به بستگان را به عنوان یک ارزش الهی واجب کرده است و خدای متعال آن را در ردیف پرستش خویش قرار داده، می فرماید:
«وَ اعبُدوا اللهَ وَ لاتُشرکُوا بِهِ شَیئاً وَ بالوالِدینِ احساناً و بِذِی القُربی…»
خدا را بپرستید و هیچ چیز را شریک او قرار ندهید و به پدر و مادر و خویشان نیکی کنید.

در جای دیگر می فرماید: «و اتَّقوا اللهَ الَّذی تَسائَلونَ بِهِ‌ و الاَرحامَ انَّ اللهَ کانَ عَلیکُمْ رَقیباً» بترسید از آن خدایی که به نام او از یکدیگر درخواست می کنید؛ و درباره ارحام کوتاهی نکنید، همانا خداوند مراقب شماست.

شما می توانید چهل حدیث درباره  صله رحم را اینجا بخوانید.

قرآن کریم :
وَ اعْبُدُوا اللّه َ وَ لا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْأً وَ بِالْوالِدَیْنِ اِحْسانا وَ بِذِى الْقُربى وَ الْیَتامى وَ الْمَساکِینِ وَ الْجارِ ذِى الْقُربى وَ الْجارِ الْجُنُبِ وَ الصّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَ ابْنِ السَّبیلِ وَ مَا مَلَـکَتْ اَیْمانُـکُمْ اِنَّ اللّه َ لا یُحِبُّ مَنْ کانَ مُخْتالاً فَخُورا؛
[سوره نساء، آیه ۳۶]

خدا را بپرستید و هیچ چیز را شریک او قرار ندهید! و به پدر و مادر خوبى کنید و همچنین به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و همسایه نزدیک و همسایه دور و دوست و هم نشین و در راه ماندگان و بردگان (خدمتکاران) خود، زیرا خداوند، کسى را که متکبّر و فخرفروش است، دوست ندارد.

پیامبر صلی الله علیه و آله :اَلصَّدَقَةُ عَلى وَجْهِها وَاصْطِناعُ الْمَعْروفِ وَ بِرُّ الْوالِدَیْنِ وَصِلَةُ الرَّحِم ِتُحَوِّلُ الشِّقاءَ سَعادَةً وَتَزیدُ فِى الْعُمْرِ وَ تَقى مَصارِ عَ السُّوءِ؛

صدقه بجا، نیکوکارى، نیکى به پدر و مادر و صله رحم، بدبختى را به خوش بختى تبدیل و عمر را زیاد و از پیشامدهاى بد جلوگیرى مى کند.
[نهج الفصاحه، ح ۱۸۶۹]

پیامبر صلی الله علیه و آله:مَنْ کانَ یُؤْمِنُ بِاللّه ِ وَالْیَوْمِ الآْخِرِ فَلْیُکْرِمْ ضَیْفَهُ؛

هر کس به خدا و روز قیامت ایمان دارد، باید میهمانش را گرامى دارد.
[کافى، ج ۶، ص ۲۸۵، ح۱]

پیامبر صلی الله علیه و آله:اَلصَّدَقَةُ بِعَشْرَةٍ وَ الْقَرْضُ بِثَمانِیَةَ عَشْرَ وَ صِلَةُ الاِْخْوانِ بِعِشْرینَ وَصِلَةُ الرَّحِمِ بِاَرْبَعَةٍ وَ عِشْرینَ؛

صدقه دادن، ده حسنه، قرض دادن، هجده حسنه، رابطه با برادران [دینى]، بیست حسنه و صله رحم، بیست و چهار حسنه دارد.
[کافى، ج ۴، ص ۱۰، ح ۳]

پیامبر صلی الله علیه و آله:اَلضَّیْفُ یَنْزِلُ بِرِزْقِهِ وَیَرْتَحِلُ بِذُنوبِ اَهْلِ الْبَیْتِ؛

میهمان، روزى خود را مى آورد و گناهان اهل خانه را مى برد.
[بحارالأنوار، ج ۷۵، ص ۴۶۱، ح ۱۴]

امام على علیه السلام:صِلَةُ الرَّحِمِ توجِبُ الْمَحَبَّةَ وَتَکْبِتُ العَدُوَّ؛

صله رحم، محبّت آور است و دشمنى را از بین مى برد.
[غررالحکم، ح ۵۸۵۲]

پیامبر صلی الله علیه و آله:کُلُّ بَیْتٍ لایَدْخُلُ فیهِ الضَّیْفُ لاتَدْخُلُهُ الْمَلائِکَةُ؛

هر خانه اى که میهمان بر آن وارد نشود، فرشتگان واردش نمى شوند.
[جامع الأخبار، ص ۳۷۸]

امام على علیه السلام:کَفِّروا ذُنوبَکُمْ وَتَحَبَّبوا اِلى رَبِّـکُمْ بِالصَّدَقَةِ وَ صِلَةِ الرَّحِمِ؛

با صدقه و صله رحم، گناهان خود را پاک کنید و خود را محبوب پروردگارتان گردانید.
[غررالحکم، ح ۷۲۵۸]

پیامبر صلی الله علیه و آله:لایَـتَـکَـلَّـفَنَّ أَحَدٌ لِضَیْفِهِ ما لا یَقْدِرُ؛

هیچ کس نباید بیش از توانش خود را براى میهمان به زحمت اندازد.

[کنزالعمال، ح ۲۵۸۷۶]

امام على علیه السلام:صِلَةُ الرَّحِمِ تُدِرُّ النِّعَمَ وَ تَدْفَعُ النِّقَمَ؛

صله رحم، نعمت ها را فراوان مى کند و سختى ها را از بین مى برد.
[غررالحکم، ح ۵۸۳۶]

امام رضا علیه السلام:دَعاهُ رَجُلٌ فَقالَ لَهُ عَلىٌّ علیه السلام: قَد أجَبْتُکَ عَلى اَنْ تَضْمَنَ لى ثَلاثَخِصالٍ . قالَ: وما هِىَ یا اَمیرَالمُؤمِنینَ ؟ قالَ: لاتُدْخِلْ عَلَىَّ شَیْئا مِنْ خارِ جٍ وَ لا تَدَّخِرْعَنّى شَیْئا فِى الْبَیْتِ، وَ لا تُجحِفْ بِالْعِیالِ . قالَ : ذاکَ لَکَ یا اَمیرَ الْمُؤمِنینَ ، فَاَجابـَهُعَلىُّ بنُ اَبى طالِبٍ علیه السلام ؛

مردى، امیر المؤمنین علیه السلام را به میهمانى دعوت کرد . حضرت فرمودند :مى پذیرم به شرط این که سه قول به من بدهى . عرض کرد : چه قولى اى امیر المؤمنین؟ فرمودند : ازبیرون چیزى براى من تهیه نکنى ، حاضرى خانه ات را از من دریغ ننمایى و به زنو فرزندنت زور نگویى . عرض کرد : قبول مى کنم اى امیر المؤمنین . پس على بن ابىطالب علیه السلام دعوت را پذیرفتند .
[عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۴۵، ح ۱۳۸]

امام على علیه السلام:زَکوةُ الْیَسارِ بِرُّ الْجیرانِ وَ صِلَةُ الاَْرحامِ؛

زکاتِ رفاه، نیکى با همسایگان و صله رحم است.
[غررالحکم، ح ۵۴۵۳]

امام صادق علیه السلام:اِبنُ اَبى یَعفورَ: رَاَیتُ عِندَ اَبى عَبدِاللّه ِ علیه السلام ضَیْفا، فَقامَ یَوْما فىبَعضِ الْحَوائِج، فَنَهاهُ عَنْ ذلِکَ ، وَ قامَ بِنَفْسِهِ إلى تِلکَ الْحاجَةِ، وَ قالَ علیه السلام: نَهى رَسول ُاللّه ِ صلی الله علیه و آلهعَنْ أنْ یُستَخْدَمَ الضَّیفُ؛

ابن ابى یعفور : در خانه امام صادق علیه السلام میهمانى را دیدم که روزى براى انجام کارى برخاست . حضرت او را از آن کار منع کردند و شخصا آن کار را انجام دادند و فرمودند :رسول خدا صلی الله علیه و آله از به کار گرفتن میهمان ، نهى فرموده است .
[کافى، ج ۶، ص ۲۸۳، ح ۱]

امام باقر علیه السلام:اِنَّ اَعْجَلَ الْخَیرِ ثَوابا صِلَةُ الرَّحِمِ؛

ثواب صله رحم سریع تر از هر کار خیرى به انسان مى رسد.
[کافى، ج ۲، ص ۱۵۲، ح ۱۵]

پیامبر صلی الله علیه و آله:کَفى بِالْمَرءِ إثما اَن یَستَقِلَّ ما یُقَرِّبُ اِلى اِخوانِهِ وَ کَفى بِالْقَومِ اِثما اَنْیَستَقِلّوا ما یَقْرُبُ بِهِ اِلَیهِم اَخُوهُم؛

انسان را همین گناه بس، که آنچه را که تقدیم برادران میهمان خود مى کندکم شمارد و میهمان را همین گناه بس، که آنچه را که میزبانشان براى آنها فراهم مى کندکم شمارد.
[محاسن، ج ۲، ص ۴۱۴، ح ۱۶۵]

امام صادق علیه السلام:صِلَةُ الاَْرحامِ تُـزَ کّى الاَْعمالَ وَتُنْمى الاَْموالَ وَ تَدْفَعُ الْبَلوى وَتُیَسِّرَالْحِسابَ وَتُنْسِئُ فِى الاَْجَلِ؛

صله رحم، اعمال را پاکیزه، اموال را بسیار، بلا را برطرف و حساب (قیامت) را آسانمى کند و مرگ را به تأخیر مى اندازد.
[کافى، ج ۲، ص ۱۵۷، ح ۳۳]

امام باقر علیه السلام:اِذا دَخَلَ اَحَدُکُمْ عَلى اَخیهِ فى رَحْلِهِ فَلْیَقْعُدْ حَیْثُ یَأمُـرُهُ صاحِبُالرَّحْلِ فَاِنَّ صاحِبَ الرَّحْلِ اَعْرَفُ بِعَوْرَةِ بَیْتِهِ مِنَ الدّاخِلِ عَلَیْهِ؛

هرگاه یکى از شما به خانه برادرش وارد شد، هر جا صاحب خانه گفت همان جابنشیند، زیرا صاحب خانه به وضع اتاق خود از میهمان آشناتر است.
[قرب الإسناد، ص ۶۹، ح ۲۲۲]

امام صادق علیه السلام:اِنَّ صِلَةَ الرَّحِمِ وَالبِرَّ لَیُهَوِّنانِ الحِسابَ وَیَعْصِمانِ مِنَ الذُّنوبِ؛

صله رحم و نیکى، حساب (قیامت) را آسان و از گناهان جلوگیرى مى کند.
[کافى، ج ۲، ص ۱۵۷، ح ۳۱]

پیامبر صلی الله علیه و آله:اَلضَّیْفُ یُلْطَفُ لَیْلَتَیْنِ فَاِذا کانَتْ لَیْلَـةَ الثالِثَةُ فَـهُـوَ مِنْ أَهْلِ الْبَیْتِ یَأْکُلُما أَدْرَکَ؛

میهمان تا دو شب پذیرایى مى شود، از شب سوم از اهل خانه به شمار مى آید و هرچه رسید بخورد.
[کافى، ج ۶، ص ۲۸۳، ح ۱]

امام صادق علیه السلام:صِلَةُ الاَْرحامِ تُحَسِّنُ الْخُلُقَ وَ تُسْمِحُ الکَفَّ وَتُطیبُ النَّفْسَ وَتَزیدُفِى الرِّزْقِ وَتُنْسِئُ فِى الاَْجَلِ؛

صله رحم، انسان را خوش اخلاق، با سخاوت و پاکیزه جان مى نماید و روزى را زیادمى کند و مرگ را به تأخیر مى اندازد.
[کافى، ج ۲، ص ۱۵۱، ح ۶]

پیامبر صلی الله علیه و آله:لا تَأْکُلْ طَعامَ الْفاسِقینَ؛

غذاى مردم فاسق را نخور.
[امالى طوسى، ص ۵۳۵]

پیامبر صلی الله علیه و آله:صِلَةُ الرَّحِمِ وَ حُسْنُ الْخُلْقِ وَ حُسْنُ الْجَوارِ یَعْمُرانِ الدّیارَ وَ یَزیدانَفِى الاَْعْمارِ؛

صله رحم، خوش اخلاقى و خوش همسایگى، شهرها را آباد و عمرها را زیاد مى کند.
[نهج الفصاحه، ح ۱۸۳۹]

امام رضا علیه السلام:اَلسَّخىُّ یَأکُلُ مِن طَعامِ النّاسِ لِیَاْکُلوا مِنْ طَعامِهِ ، وَ البَخیلُ لا یَاْکُلُمِنْ طَعامِ النّاسِ لِئَلاّ یَأکُلوا مِنْ طَعامِهِ؛

سخاوتمند، از غذاى مردم مى خورد، تا مردم از غذاى او بخورند، اما بخیل از غذاى مردم نمى خورد تا آنها نیز از غذاى او نخورند.
[عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۱۵، ح ۲۶]

پیامبر صلی الله علیه و آله:مَنْ مَشى اِلى ذى قَرابَةٍ بِنَفْسِهِ وَ مالِهِ لِیَصِلَ رَحِمَهُ اَعْطاهُ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّاَجْرَ مِأَةِ شَهیدٍ؛

هر کس با جان و مال خود در راه صله رحم کوشش کند، خداوند عزّوجلّ پاداش یکصد شهید به او مى دهد.
[من لایحضره الفقیه، ج ۴، ص ۱۶]

امام على علیه السلام:قوتُ الاَْجسادِ الطَّعامُ وَ قوتُ الاَْرواحِ الاِْطـعامُ؛

غذاى جسم، خوردن و غذاى روح، خوراندن است.
[مشکاة الأنوار، ص ۵۶۱]

امام على علیه السلام:صِلَةُ الاَْرْحامِ مِنْ اَفْضَلِ شِیَمِ الکِرامِ؛

صله رحم، از بهترین خصلت هاى بزرگواران است.
[غررالحکم، ح ۵۸۸۲]

پیامبر صلی الله علیه و آله:طَعامُ السَّخىِّ دَواءٌ وَ طَعامُ الشَّحیحِ داءٌ؛

غذاى سخاوتمند، داروست و غذاى بخیل، درد.
[بحارالأنوار، ج ۷۱ ، ص ۳۵۷، ح ۲۲]

امام على علیه السلام:اِنَّ صِلَةَ الاَْرْحامِ لَمِنْ موجِباتِ الاِْسْلامِ وَ اِنَّ اللّهَ سُبْحانَهُ اَمَرَبِاِکْرامِها وَ اِنَّهُ تَعالى یَصِلُ مَنْ وَصَلَها وَ یَقْطَعُ مَنْ قَطَعَها وَ یُکْرِمْ مَنْ اَکْرَمَها؛

به راستى که صله رحم از واجبات اسلام است و خداى سبحان، امر فرموده که آن را گرامى بدارند و خداوند متعال با هر کس که صله رحم کند، رابطه برقرار مى کند و با هر کس که قطع رحم کند، قطع رابطه مى کند و هر کس که صله رحم را گرامى بدارد، گرامى اش مى دارد.
[غررالحکم، ح ۳۶۵۱]

امام على علیه السلام:رُئِىَ اَمیرُ المُؤمِنینَ حَزینا فَقیلَ له: مِمَّ حُزْنُکَ قالَ: لِسَبعٍ اَتَتْ لَمْیَضِفْ اِلَینا ضَیفٌ؛

[روزى] امام على علیه السلام غمگین دیده شد علت را از ایشان جویا شدند. فرمودند: چونهفت روز است که میهمانى بر ما وارد نشده است.
[مناقب آل ابى طالب، ج ۱ ، ص ۳۴۷]

امام على علیه السلام:حِراسَةُ النِّعَمِ فى صِلَةِ الرَّحِمِ؛

حفظ نعمت ها در صله رحم است.
[غررالحکم، ح ۴۹۲۹]

پیامبر صلی الله علیه و آله:الوَلیمَةُ اَوَّلُ یومٍ حَقٌّ وَ الثانى مَعروفٌ وَ
مازادَ ریاءٌ وَ سُمْعَةٌ؛

ولیمه (سور) دادن، روز اول حق است و روز دوم احسان، از دو روز که گذشت،خودنمایى و شهرت طلبى است.
[کافى، ج ۵، ص ۳۶۸، ح ۴]

امام على علیه السلام:اِذا قَطَّعُوا الأْرحامَ جُعِلَتِ الأْمْوالُ فى أیدىِ الأْشْرارِ ؛

هرگاه مردم قطع رحم کنند، ثروت ها در دست افراد شرور قرار مى گیرد.
[کافى، ج ۲، ص ۳۴۸، ح ۸]

پیامبر صلی الله علیه و آله:اُوصِى الشاهِدَ مِنْ اُمَّتى وَ الغائبَ اَنْ یُجیبَ دَعْوَةَ المُسلِمِ ـ وَ لَو عَلى خَمْسَةِ اَمیالٍ ـ ، فاِنَّ ذلِکَ مِنَ الدَّینِ؛

به حاضران و غایبان امت خود سفارش مى کنم که دعوت مسلمان را، گرچه از فاصله پنج میل (حدود ۱۰ کیلومتر)، بپذیرید، زیرا این کار جزو دین است.
[محاسن، ج ۲، ص ۴۱۱، ح ۱۴۲]

امام صادق علیه السلام:أفْضَلُ ما یوصَلُ بِهِ الرَّحِمُ کَفُّ الأذى عَنْها؛

بهترین صله رحم، خوددارى از آزار و اذیت خویشاوندان است .
[بحارالأنوار، ج ۷۴، ص ۸۸ ، ح ۱]

امام صادق علیه السلام:اِذا اَتاکَ اَخوکَ فَـآتِهِ بِما عِنْدَکَ وَ اِذا دَعَوْتَهُ فَـتَـکَـلَّفْ لَهُ؛

هرگاه برادرت ناخوانده بر تو وارد شد، همان غذایى که در خانه دارى برایش بیاور وهرگاه او را دعوت کردى در پذیرایى از او خودت را به زحمت بینداز.
[محاسن، ج ۲، ص ۴۱۰، ح ۱۳۸]

امام صادق علیه السلام:صِلُوا أرحامَکُمْ و بِرّوا بِإخْوانِکُمْ وَ لَوْ بِحُسْنِ السَّلامِ وَ رَدِّالجَوابِ؛

صله رحم نمایید و به برادران (دینى) خود نیکى کنید، هر چند با سلام کردن خوب ویا جواب سلام خوب باشد.
[کافى، ج ۲، ص ۱۵۷، ح ۳۱]

پیامبر صلی الله علیه و آله:مَنْ اَحَبَّ اَنْ یُحِبّهُ اللّهُ وَ رَسولُهُ فَـلْیَاْکُلْ مَع ضَیفِهِ؛

هر کس دوست دارد که خدا و رسولش او را دوست داشته باشند، با میهمان خودغذا بخورد.
[تنبیه الخواطر، ج ۲، ص ۱۱۶]

امام صادق علیه السلام:صِلَةُ الرَّحِمِ تَعْمُرُ الدِّیارَ وَ تَزیدُ فى الأعْمارِ وَ اِنْ کانَ اَهلُها غَیرَاَخْیارٍ؛

صله رحم، خانه ها را آباد و عمرها را طولانى مى کند، هر چند صله رحم کنندگان مردمان خوبى نباشند.
[امالى طوسى، ص ۴۸۱، ح ۱۸]

امام صادق علیه السلام:اِذا دُعىَ اَحَدُکُمْ اِلى طَعامٍ فَلا یَستَتْبِعَنَّ وَ لَدَهُ فَاِنَّهُ اِنْ فَعَلَ ذلکَ، کانَ حَراما وَ دَخَلَ غاصِبا؛

هرگاه یکى از شما به میهمانى دعوت شد، فرزندش را به دنبال خود راه نیندازد که اگر چنین کند، کار حرامى کرده و غاصبانه وارد خانه میزبان شده است.
[کافى، ج ۶ ، ص ۲۷۰، ح ۱]

امام رضا علیه السلام:وَقِّرُوا کِبارَکُمْ وَ ارْحَمُوا صِغارَکُمْ وَ صِـلُـوا اَرْحـامَـکُمْ؛

به بزرگترهایتان احترام بگذارید و با کوچکترها مهربان باشید و صله رحم نمایید.
[عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۶۵]

پیامبر صلی الله علیه و آله:اَلضّیافَةُ اَوَّلُ یَوْمٍ وَ الثانى وَ الثالثُ وَ ما بَعْدَ ذلِکَ فَاِنَّها صَدَقَةٌ تُصَدّقبِها عَلَیْهِ؛

میهمانى یک روز و دو روز و سه روز است، بعد از آن هر چه به او دهى صدقه محسوب مى شود.
[کافى، ج ۶ ، ص ۲۸۳، ح ۲]

 انتهای پیام/